Risale:8. Söz (Kur'an Hattı)
Önceki Risale: Yedinci Söz ←Sözler → Dokuzuncu Söz: Sonraki Risale
Bu risale hakkında bilgi edinmek için Sekizinci Söz sayfasına, bu risaleyi Latin harfleri ile okumak için Sekizinci Söz okuma sayfasına ve Üstad'ın kendi elyazısından okumak için Sekizinci Söz (Üstad'ın Elyazısı) sayfasına gidin
يدنجى سوز
بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحٖيمِ
اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ
اِنَّ الدّٖينَ عِنْدَ اللّٰهِ الْاِسْلَامُ
شو دنيا و دنيا ايچنده‌كى روحِ إنسانى و إنسانده دينڭ ماهيت و قيمتلرينى و أگر دينِ حق اولمازسه، دنيا بر زندان اولماسى و دينسز إنسان، أڭ بدبخت مخلوق اولديغنى و شو عالمڭ طلسمنى آچان، روحِ بشرى‌يى ظلماتدن قورتاران يَا اَللّٰهُ و لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُ اولديغنى آڭلامق ايسترسه‌ڭ؛ شو تمثيلى حكايه‌جگه باق، ديڭله:
أسكى زمانده ايكى قارداش، اوزون بر سياحته برابر گيدييورلر. گيت گيده تا يول ايكيلشدى. او ايكى يول باشنده جدّى بر آدمى گورديلر. اوندن صورديلر: "هانگى يول اييدر؟" او دخى اونلره ديدى كه: صاغ يولده قانون و نظامه تبعيت مجبوريتى واردر. فقط او كلفت ايچنده بر أمنيت و سعادت واردر. صول يولده ايسه، سربستيت و حرّيت واردر. فقط او سربستيت ايچنده بر تهلكه و شقاوت واردر. شيمدى إنتخابده‌كى إختيار سزده‌در.
بونى ديڭله‌دكدن صوڭره گوزل خويلى قارداش صاغ يوله تَوَكَّلْتُ عَلَى اللّٰهِ دييوب گيتدى و نظام و إنتظامه تبعيتى قبول ايتدى. أخلاقسز و سرسرى اولان ديگر قارداش، صِرف سربستلك ايچون صول يولى ترجيح ايتدى. ظاهرًا خفيف، معنًا آغير وضعيتده گيدن بو آدمى خيالًا تعقيب ايدييورز:
ايشته بو آدم، دره‌دن تپه‌دن آشوب، گيت گيده تا خالى بر صحرايه گيردى. بردن مدهش بر صدا ايشيتدى. باقدى كه: دهشتلى بر آرسلان، ميشه‌لكدن چيقوب اوڭا هجوم ايدييور. او ده قاچدى. تا آلتمش آرشين درينلگنده صوسز بر قويويه راست گلدى. قورقوسندن كندينى ايچنه آتدى. ياريسنه قدر دوشوب، أللرى بر آغاجه راست گلدى، ياپيشدى. قويونڭ ديوارنده گوگرمش اولان او آغاجڭ ايكى كوكى وار. ايكى فاره، برى بياض برى سياه، او ايكى كوكه مسلّط اولوب كسييورلر. يوقارى‌يه باقدى گوردى كه: آرسلان، نوبتجى گبى قويونڭ باشنده بكله‌يور. آشاغى‌يه باقدى گوردى كه: دهشتلى بر أژدرها، ايچنده‌در. باشنى قالديرمش، اوتوز آرشين يوقاريده‌كى آياغنه تقرّب ايتمش. آغزى قويو آغزى گبى گنيشدر. قويونڭ ديوارينه باقدى گوردى كه: ايصيريجى مضر حشرات، أطرافنى صارمشلر. آغاجڭ باشنه باقدى گوردى كه: بر اينجير آغاجيدر. فقط خارقه اولارق مختلف چوق آغاجلرڭ ميوه‌لرى، جويزدن ناره قدر باشنده يميشلرى وار.
ايشته شو آدم، سوءِ فهمندن، عقلسزلغندن آڭلامييور كه، بو عادى بر ايش دگلدر. بو ايشلر تصادفى اولاماز. بو عجيب ايشلر ايچنده غريب أسرار وار. و پك بيوك بر ايشله‌ييجى وار اولديغنى إنتقال ايتمدى. شيمدى بونڭ قلبى و روح و عقلى، شو أليم وضعيتدن گيزلى فرياد و فغان ايتدكلرى حالده؛ نفسِ أمّاره‌سى، گويا بر شى يوقمش گبى تجاهل ايدوب، روح و قلبڭ آغلاماسندن قولاغنى قپايوب، كندى كندينى آلداته‌رق، بر باغچه‌ده بولونويور گبى او آغاجڭ ميوه‌لرينى يمگه باشلادى. حالبوكه او ميوه‌لرڭ بر قسمى زهرلى و مضر ايدى.
بر حديثِ قدسيده جنابِ حق بيورمش: اَنَا عِنْدَ ظَنِّ عَبْدٖى بٖى يعنى "قولم بنى ناصل طانيرسه، اونڭله اويله معامله ايدرم." ايشته بو بدبخت آدم، سوءِ ظن ايله و عقلسزلغى ايله، گورديگنى عادى و عينِ حقيقت تلقّى ايتدى و اويله ده معامله گوردى و گورويور و گوره‌جك! نه ئولويور كه قورتولسون، نه ده ياشايور، بويله‌جه عذاب چكييور. بز ده شو مشئومى، بو عذابده بيراقوب دونه‌جگز. تا، اوته‌كى قارداشڭ حالنى آڭلايه‌جغز.
ايشته شو مبارك عقللى ذات گيدييور. فقط برادرى گبى صيقنتى چكمييور. چونكه گوزل أخلاقلى اولديغندن گوزل شيلرى دوشونور، گوزل خوليالر ايدر. كندى كندينه اُنسيت ايدر. هم برادرى گبى زحمت و مشقّت چكمييور. چونكه نظامى بيلير، تبعيت ايدر، تسهيلات گورور. آسايش و أمنيت ايچنده سربست گيدييور. ايشته بر باغچه‌يه راست گلدى. ايچنده هم گوزل چيچك و ميوه‌لر وار. هم باقيلمديغى ايچون مردار شيلر ده بولونويور. قارداشى دخى بويله بريسنه گيرمشدى. فقط مردار شيلره دقّت ايدوب مشغول اولمش، معده‌سنى بولانديرمش. هيچ إستراحت ايتمه‌دن چيقوب گيتمشدى. بو ذات ايسه، "هر شيئڭ اييسنه باق" قاعده‌سيله عمل ايدوب مردار شيلره هيچ باقمادى. ايى شيلردن ايى إستفاده ايتدى. گوزلجه إستراحت ايده‌رك چيقوب گيدييور.
صوڭره گيت گيده بو دخى أوّلكى برادرى گبى بر صحراءِ عظيمه‌يه گيردى. بردن هجوم ايدن بر آرسلانڭ سسنى ايشيتدى. قورقدى، فقط برادرى قدر قورقمادى. چونكه حسنِ ظنّيله و گوزل فكريله؛ "شو صحرانڭ بر حاكمى وار. و بو آرسلان، او حاكمڭ تحتِ أمرنده بر خدمتكار اولماسى إحتمالى وار." دييه دوشونوب تسلّى بولدى. فقط ينه قاچدى. تا آلتمش آرشين درينلگنده بر صوسز قويويه راست گلدى، كندينى ايچنه آتدى. برادرى گبى اورته‌سنده بر آغاجه ألى ياپيشدى؛ هواده معلّق قالدى. باقدى ايكى حيوان، او آغاجڭ ايكى كوكنى كسييورلر. يوقارى‌يه باقدى آرسلان، آشاغى‌يه باقدى بر أژدرها گوردى. عين قارداشى گبى بر عجيب وضعيت گوردى. بو دخى تدهّش ايتدى. فقط قارداشنڭ دهشتندن بيڭ درجه خفيف. چونكه گوزل أخلاقى، اوڭا گوزل فكر ويرمش و گوزل فكر ايسه، اوڭا هر شيئڭ گوزل جهتنى گوسترييور.
ايشته بو سببدن شويله دوشوندى كه: بو عجيب ايشلر، بربريله علاقه‌داردر. هم بر أمر ايله حركت ايدرلر گبى گورونويور. اويله ايسه، بو ايشلرده بر طلسم واردر. أوت بونلر، بر گيزلى حاكمڭ أمريله دونرلر. اويله ايسه بن يالڭز دگلم، او گيزلى حاكم بڭا باقييور؛ بنى تجربه ايدييور، بر مقصد ايچون بنى بر يره سَوق ايدوب دعوت ايدييور.
شو طاتلى قورقو و گوزل فكردن بر مراق نشئت ايدر كه: عجبا بنى تجربه ايدوب كندينى بڭا طانيتديرمق ايسته‌ين و بو عجيب يول ايله بر مقصده سَوق ايدن كيمدر؟ صوڭره، طانيمق مراقندن طلسم صاحبنڭ محبّتى نشئت ايتدى و شو محبّتدن، طلسمى آچمق آرزوسى نشئت ايتدى و او آرزودن، طلسم صاحبنى راضى ايده‌جك و خوشنه گيده‌جك بر گوزل وضعيت آلمق إراده‌سى نشئت ايتدى.
صوڭره آغاجڭ باشنه باقدى، گوردى كه، اينجير آغاجيدر. فقط باشنده، بيڭلرله آغاجڭ ميوه‌لرى واردر. او وقت بتون بتون قورقوسى گيتدى. چونكه قطعى آڭلادى كه بو اينجير آغاجى، بر ليسته‌در، بر فهرسته‌در، بر سرگيدر. او مخفى حاكم، باغ و بوستاننده‌كى ميوه‌لرڭ نمونه‌لرينى، بر طلسم و بر معجزه ايله او آغاجه طاقمش و كندى مسافرلرينه إحضار ايتديگى أطعِمه‌يه برر إشارت صورتنده او آغاجى تزيين ايتمش اولمالى. يوقسه بر تك آغاج، بيڭلر آغاجلرڭ ميوه‌لرينى ويرمز.
صوڭره نيازه باشلادى. تا، طلسمڭ آناختارى اوڭا إلهام اولدى. باغيردى كه: "أى بو يرلرڭ حاكمى! سنڭ بختڭه دوشدم. سڭا دخالت ايدييورم و سڭا خدمتكارم و سنڭ رضاڭى ايسته‌يورم و سنى آرايورم." و بو نيازدن صوڭره، بردن قويونڭ ديوارى ياريلوب، شاهانه، نزيه و گوزل بر باغچه‌يه بر قپو آچيلدى. بلكه أژدرها آغزى، او قپويه إنقلاب ايتدى و آرسلان و أژدرها، ايكى خدمتكار صورتنى گيديلر و اونى ايچرى‌يه دعوت ايدييورلر. حتّى او آرسلان، كنديسنه مسخّر بر آت شكلنه گيردى.
ايشته أى تنبل نفسم! و أى خيالى آرقداشم! گليڭز! بو ايكى قارداشڭ وضعيتلرينى موازنه ايده‌لم. تا، اييلك ناصل اييلك گتيرر و فنالق، ناصل فنالق گتيرر؛ گوره‌لم، بيله‌لم.
باقڭز، صول يولڭ بدبخت يولجيسى، هر وقت أژدرهانڭ آغزينه گيرمگه منتظردر؛ تيتره‌يور و شو بختيار ايسه، ميوه‌دار و رونقدار بر باغچه‌يه دعوت ايديلير. هم او بدبخت، أليم بر دهشتده و عظيم بر قورقو ايچنده قلبى پارچه‌لانيور و شو بختيار ايسه لذيذ بر عبرت، طاتلى بر خوف، محبوب بر معرفت ايچنده غريب شيلرى سير و تماشا ايدييور. هم او بدبخت، وحشت و مأيوسيت و كيمسه‌سزلك ايچنده عذاب چكييور. و شو بختيار ايسه، اُنسيت و اُميد و إشتياق ايچنده تلذّذ ايدييور. هم او بدبخت، كندينى وحشى جاناوارلرڭ هجومنه معروض بر محبوس حكمنده گورويور و شو بختيار ايسه، بر عزيز مسافردر كه، مسافرى اولديغى مهماندارِ كريمڭ عجيب خدمتكارلرى ايله اُنسيت ايدوب أگله‌نييور. هم او بدبخت ظاهرًا لذيذ، معنًا زهرلى يميشلرى يمكله عذابنى تعجيل ايدييور. زيرا او ميوه‌لر، نمونه‌لردر. طاتمغه إذن وار، تا أصللرينه طالب اولوب مشترى اولسون. يوقسه، حيوان گبى يوتمغه إذن يوقدر. و شو بختيار ايسه طادار، ايشى آڭلار. يمه‌سنى تأخير ايدر و إنتظار ايله تلذّذ ايدر. هم او بدبخت، كندى كندينه ظلم ايتمش. گوندوز گبى گوزل بر حقيقتى و پارلاق بر وضعيتى، بصيرتسزلگى ايله كنديسنه مظلم و ظلماتلى بر أوهام، بر جهنّم شكلنه گتيرمش. نه شفقته مستحقدر و نه ده كيمسه‌دن شكوايه حقّى واردر.
مثلا: بر آدم، گوزل بر باغچه‌ده، أحبابلرينڭ اورته‌سنده، ياز موسمنده خوش بر ضيافتده‌كى كيفه قناعت ايتمه‌يوب كندينى پيس مُسكرلرله سرخوش ايدوب؛ كنديسنى قيش اورته‌سنده، جاناوارلر ايچنده آج، چيپلاق تخيّل ايدوب باغرمغه و آغلامغه باشلاسه، ناصل شفقته لايق دگل، كندى كندينه ظلم ايدييور. دوستلرينى جاناوار گوروب، تحقير ايدييور. ايشته بو بدبخت دخى اويله‌در. و شو بختيار ايسه، حقيقتى گورور. حقيقت ايسه گوزلدر. حقيقتڭ حُسننى درك ايتمكله، حقيقت صاحبنڭ كمالنه حرمت ايدر. رحمتنه مستحق اولور. ايشته "فنالغى كندندن، اييلگى اللّٰهدن بيل" اولان حُكمِ قرآنينڭ سرّى ظاهر اولويور.
داها بونلر گبى سائر فرقلرى موازنه ايتسه‌ڭ آڭلايه‌جقسڭ كه: أوّلكيسنڭ نفسِ أمّاره‌سى، اوڭا بر معنوى جهنّم إحضار ايتمش. و اوته‌كيسنڭ حسنِ نيّتى و حسنِ ظنّى و حسنِ خصلتى و حسنِ فكرى، اونى بيوك بر إحسان و سعادته و پارلاق بر فضيلته و فيضه مظهر ايتمش.
أى نفسم و أى نفسمله برابر بو حكايه‌يى ديڭله‌ين آدم! أگر بدبخت قارداش اولمق ايسته‌مزسه‌ڭ و بختيار قارداش اولمق ايسترسه‌ڭ، قرآنى ديڭله و حكمنه مطيع اول و اوڭا ياپيش و أحكاميله عمل ايت.
شو حكايهِٔ تمثيليه‌ده اولان حقيقتلرى أگر فهم ايتدڭ ايسه؛ حقيقتِ دينى و دنيايى و إنسانى و ايمانى اوڭا تطبيق ايده‌بيليرسڭ. مهملرينى بن سويله‌يه‌جگم. اينجه‌لرينى سن كندڭ إستخراج ايت.
ايشته باق! او ايكى قارداش ايسه، برى روحِ مؤمن و قلبِ صالحدر. ديگرى، روحِ كافر و قلبِ فاسقدر.
و او ايكى طريقدن صاغ ايسه، طريقِ قرآن و ايماندر. صول ايسه، طريقِ عصيان و كفراندر.
و او يولده‌كى باغچه ايسه، جمعيتِ بشريه و مدنيتِ إنسانيه ايچنده موقّت حياتِ إجتماعيه‌در كه؛ خير و شر، ايى و فنا، تميز و پيس شيلر برابر بولونور. عاقل اودر كه: خُذْ مَا صَفَا دَعْ مَا كَدَرْ قاعده‌سيله عمل ايدر، سلامتِ قلب ايله گيدر.
و او صحرا ايسه، شو أرض و دنيادر و او آرسلان ايسه، ئولوم و أجلدر و او قويو ايسه، بدنِ إنسان و زمانِ حياتدر و او آلتمش آرشين درينلك ايسه، عمرِ وَسَطى و عمرِ غالبى اولان آلتمش سنه‌يه إشارتدر و او آغاج ايسه، مدّتِ عمر و مادّهِٔ حياتدر. و او سياه و بياض ايكى حيوان ايسه، گيجه و گوندوزدر.
و او أژدرها ايسه، آغزى قبر اولان طريقِ برزخيه و رواقِ اُخرويدر. فقط او آغز، مؤمن ايچون، زنداندن بر باغچه‌يه آچيلان بر قپودر.
و او حشراتِ مضرّه ايسه، مصيباتِ دنيويه‌در. فقط مؤمن ايچون، غفلت اويقوسنه طالمه‌مق ايچون طاتلى ايقاظاتِ إلٰهيه و إلتفاتاتِ رحمانيه حكمنده‌در.
و او آغاجده‌كى يميشلر ايسه، دنيوى نعمتلردر كه؛ جنابِ كريمِ مطلق، اونلرى آخرت نعمتلرينه بر ليسته، هم إخطار ايديجى، هم مشابهلرى، هم جنّت ميوه‌لرينه مشتريلرى دعوت ايدن نمونه‌لر صورتنده ياپمش.
و او آغاجڭ برلگيله برابر مختلف باشقه باشقه ميوه‌لر ويرمه‌سى ايسه، قدرتِ صمدانيه‌نڭ سكّه‌سنه و ربوبيتِ إلٰهيه‌نڭ خاتمنه و سلطنتِ الوهيتڭ طرّه‌سنه إشارتدر. چونكه "بر تك شيدن هر شيئى ياپمق" يعنى بر طوپراقدن بتون نباتات و ميوه‌لرى ياپمق؛ هم بر صودن بتون حيواناتى خلق ايتمك؛ هم بسيط بر يمكدن بتون جهازاتِ حيوانيه‌يى ايجاد ايتمك؛ بونڭله برابر "هر شيئى بر تك شى ياپمق" يعنى ذى‌حياتڭ يديگى غايت مختلف الجنس طعاملردن او ذى‌حياته بر لحمِ مخصوص ياپمق، بر جلدِ بسيط طوقومق گبى صنعتلر؛ ذاتِ أحدِ صمد اولان سلطانِ أزل و أبدڭ سكّهِٔ خاصّه‌سيدر، خاتمِ مخصوصيدر، تقليد ايديلمز بر طرّه‌سيدر. أوت، بر شيئى هر شى و هر شيئى بر شى ياپمق؛ هر شيئڭ خالقنه خاص و قادرِ كلِّ شيئه مخصوص بر نشاندر، بر آيتدر.
و او طلسم ايسه، سرِّ ايمان ايله آچيلان سرِّ حكمتِ خلقتدر و او مفتاح ايسه، اَللّٰهُ لَٓا اِلٰهَ اِلَّا هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ ۞ يَا اَللّٰهُ لَا اِلٰهَ اِلَّا اللّٰهُدر. و او أژدرها آغزى باغچه قپوسنه إنقلاب ايتمه‌سى ايسه، إشارتدر كه: قبر أهلِ ضلالت و طغيان ايچون وحشت و نسيان ايچنده زندان گبى صيقنتيلى و بر أژدرها بطنى گبى طار بر مزاره آچيلان بر قپو اولديغى حالده، أهلِ قرآن و ايمان ايچون زندانِ دنيادن بوستانِ بقايه و ميدانِ إمتحاندن روضهِٔ جنانه و زحمتِ حياتدن رحمتِ رحمانه آچيلان بر قپودر و او وحشى آرسلانڭ دخى مونس بر خدمتكاره دونمسى و مسخّر بر آت اولماسى ايسه، إشارتدر كه: موت، أهلِ ضلالت ايچون بتون محبوباتندن أليم بر فراقِ أبديدر. هم كندى جنّتِ كاذبهِٔ دنيويه‌سندن إخراج و وحشت و يالڭزلق ايچنده زندانِ مزاره إدخال و حپس اولديغى حالده، أهلِ هدايت و أهلِ قرآن ايچون، اوته‌كى عالمه گيتمش أسكى دوست و أحبابلرينه قاووشمغه وسيله‌در. هم حقيقى وطنلرينه و أبدى مقامِ سعادتلرينه گيرمگه واسطه‌در. هم زندانِ دنيادن بوستانِ جنانه بر دعوتدر. هم رحمٰنِ رحيمڭ فضلندن كندى خدمتنه مقابل أخذِ اجرت ايتمگه بر نوبتدر. هم وظيفهِٔ حيات كلفتندن بر ترخيصدر. هم عبوديت و إمتحانڭ تعليم و تعليماتندن بر پايدوسدر.
الحاصل: هر كيم حياتِ فانيه‌يى أساس مقصد ياپسه، ظاهرًا بر جنّت ايچنده اولسه ده معنًا جهنّمده‌در و هر كيم حياتِ باقيه‌يه جدّى متوجّه ايسه، سعادتِ داريْنه مظهردر. دنياسى نه قدر فنا و صيقنتيلى اولسه ده؛ دنياسنى، جنّتڭ إنتظار صالونى حكمنده گورديگى ايچون خوش گورور، تحمّل ايدر، صبر ايچنده شكر ايدر...
(↑Sayfa Başı↑)
Önceki Risale: Yedinci Söz ←Sözler → Dokuzuncu Söz: Sonraki Risale